Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία έντονη εσωστρέφεια και μία ανενδοίαστη πολυπλοκότητα μέσα σε αυτό που εμείς οι Ευρωπαίοι ονομάζουμε Ευρώπη.
Χαμένη μέσα σε ένα τυφώνα ετών, ανάμεσα στο μέλλον και στο παρελθόν, η γηραιά ήπειρος υποφέρει κάτω από την νοσταλγία της για τις παλιές εποχές και τρέμει στην ιδέα ενός διαφορετικού μέλλοντος, σαν οι μέρες περνούν και τα λεπτά ξεγυμνώνονται πάνω στους δείκτες του ρολογιού. Και σαν όλα αλλάζουν και όλος ο κόσμος αδημονεί να μάθει τι κρύβεται στη συνέχεια της οικουμενικής ανθρώπινης τραγωδίας, η Ευρώπη τρομαγμένη κοιτάζει από τη χαραμάδα του παραθύρου της, με δάκρυα στα μάτια και βλέπει κάθε δεδομένο της να καταρρέει.
Δεν θεωρώ ότι φταίει ο καιρός. Φταίει, πιστεύω, η προσκόλληση στο ένδοξο παρελθόν και η ακόλαστη επιθυμία για διατήρηση όσων γνωρίζουμε ως βασικά στοιχεία του πολιτισμικού και κοινωνικού μας χαρακτήρα. Ενός χαρακτήρα τόσο διάχυτου στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, όσο και διαφοροποιημένου, σε σημείο που σχεδόν όλα αλλάζουν κάθε εκατό χιλιόμετρα.
Και μέσα σε όλες της τής ανασφάλειες, ήρθε η ώρα για την Ευρώπη να αντιμετωπίσει υπαρκτά, τεχνοκρατικά προβλήματα. Η φουρτουνιασμένη Ευρωπαϊκή οικονομία υποφέρει κάτω από τα ανέμελα, και εκ φύσεως εκδικητικά, πέπλα της οικονομικής κρίσης, που ξέρει μόνο να στερεί και δεν ξέρει να χαρίζει. Ένας κοινωνικός κυκλώνας, σπαρμένος αργά αλλά σταθερά, αποτέλεσμα ενός αγνώριστου ιστορικά εγωισμού, που σιγοκαίει μέσα στις πικραμένες καρδιές των ανθρώπων, θολώνει τα νερά και γεμίζει με μία σκοτεινή ομίχλη μία πορεία προς ένα λαμπρό μέλλον. Ένα τιτάνιο κύμα μετανάστευσης που πνίγει τον Ευρωπαϊκό νότο, γδέρνει τις ακτές της Μεσογείου και χαραμίσει ανθρώπινες ζωές στον βωμό του ακόρεστου πόθου, της πλεονεξίας και της ανισόρροπης σταθερότητας. Μία άγνωστη μα, όπως πολύ φοβάμαι, αστείρευτη πηγή μίσους και καταστροφής, που παραμονεύει στην γωνιά της Μέσης Ανατολής και έχει τα μάτια της τόσο καρφωμένα στην Ευρώπη, που ως ένα βαθμό θα έπρεπε να νιώθαμε ανατριχίλα. Ανεργία, εξαθλίωση, κλάματα μέσα σε ξερές πλατείες και ένας σεισμός πρωτοφανούς απόγνωσης θερίζει τις αθώες καρδιές των περίχαρων νέων, που μόνο για αυτούς θα έπρεπε όλοι να δουλεύουμε και να παλεύουμε. Και τέλος, ένας αιματηρός εθνικισμός, που επιθυμεί διακαώς να ξεσκίσει την Ευρώπη από τα σωθικά της. Αυτά είναι μερικά από τα προβλήματα που έχει να παλέψει η Ευρώπη σήμερα.
Δεν θεωρώ ότι φταίει ο καιρός. Φταίει, πιστεύω, η προσκόλληση στο ένδοξο παρελθόν και η ακόλαστη επιθυμία για διατήρηση όσων γνωρίζουμε ως βασικά στοιχεία του πολιτισμικού και κοινωνικού μας χαρακτήρα. Ενός χαρακτήρα τόσο διάχυτου στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, όσο και διαφοροποιημένου, σε σημείο που σχεδόν όλα αλλάζουν κάθε εκατό χιλιόμετρα.
Και μέσα σε όλες της τής ανασφάλειες, ήρθε η ώρα για την Ευρώπη να αντιμετωπίσει υπαρκτά, τεχνοκρατικά προβλήματα. Η φουρτουνιασμένη Ευρωπαϊκή οικονομία υποφέρει κάτω από τα ανέμελα, και εκ φύσεως εκδικητικά, πέπλα της οικονομικής κρίσης, που ξέρει μόνο να στερεί και δεν ξέρει να χαρίζει. Ένας κοινωνικός κυκλώνας, σπαρμένος αργά αλλά σταθερά, αποτέλεσμα ενός αγνώριστου ιστορικά εγωισμού, που σιγοκαίει μέσα στις πικραμένες καρδιές των ανθρώπων, θολώνει τα νερά και γεμίζει με μία σκοτεινή ομίχλη μία πορεία προς ένα λαμπρό μέλλον. Ένα τιτάνιο κύμα μετανάστευσης που πνίγει τον Ευρωπαϊκό νότο, γδέρνει τις ακτές της Μεσογείου και χαραμίσει ανθρώπινες ζωές στον βωμό του ακόρεστου πόθου, της πλεονεξίας και της ανισόρροπης σταθερότητας. Μία άγνωστη μα, όπως πολύ φοβάμαι, αστείρευτη πηγή μίσους και καταστροφής, που παραμονεύει στην γωνιά της Μέσης Ανατολής και έχει τα μάτια της τόσο καρφωμένα στην Ευρώπη, που ως ένα βαθμό θα έπρεπε να νιώθαμε ανατριχίλα. Ανεργία, εξαθλίωση, κλάματα μέσα σε ξερές πλατείες και ένας σεισμός πρωτοφανούς απόγνωσης θερίζει τις αθώες καρδιές των περίχαρων νέων, που μόνο για αυτούς θα έπρεπε όλοι να δουλεύουμε και να παλεύουμε. Και τέλος, ένας αιματηρός εθνικισμός, που επιθυμεί διακαώς να ξεσκίσει την Ευρώπη από τα σωθικά της. Αυτά είναι μερικά από τα προβλήματα που έχει να παλέψει η Ευρώπη σήμερα.
Μα ποια Ευρώπη; Να μία σοφή ερώτηση. Και η απάντηση: Η ενωμένη Ευρώπη, προφανώς. Πρέπει να καταλάβουμε πως οι μέρες τους παρελθόντος έχουν περάσει. Πρέπει να απαγκιστρωθούμε από τους πολιτισμικούς μας δογματισμούς και επιτέλους να αντιληφθούμε πως είναι πολύ περισσότερα αυτά που μας ενώνουν από αυτά που μας χωρίζουν. Μία ήπειρος σπασμένη σε μικρά και αδύναμα κομμάτια δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Ούτε μία φαινομενικά πρωτοποριακή ένωση, που στην ουσία εξυπηρετεί τις ανάγκες των διεθνών λόμπι, μπορεί να βοηθήσει. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μία Ευρώπη αδελφοποιημένη, μία Ευρώπη ενωμένη, μία Ευρώπη ένα κράτος και μία ήπειρο.
Πολλοί άνθρωποι, όμως, με την ιδέα αυτή πρώτα ανατριχιάζουν και μετά παίρνουν ένα ύφος ανήσυχο. Υπάρχει φόβος για μία τέτοια κίνηση. Υπάρχει φόβος πως θα χαθούν περισσότερα από όσα θα κερδηθούν. Για να ονομάσω όμως τους φόβους αυτών των ανθρώπων, κατά κύριο λόγο είναι δύο.
Ο πρώτος φόβος είναι πως θα χαθούν οι διαφορετικές ταυτότητες των λαών. Για παράδειγμα, εμείς γνωρίζουμε πως οι Έλληνες μένουν στην Ελλάδα, μιλούν την Ελληνική γλώσσα και υπακούν στον Ελληνικό πολιτισμό. Το ίδιο ισχύει και για τους Γάλλους, τους Ισπανούς, τους Ιταλούς, τους Γερμανούς, τους Πορτογάλους, τους Εσθονούς, τους Σουηδούς και πάει λέγοντας. Τι θα απογίνουν όλοι αυτοί οι λαοί; Πού θα μένουν; Ποια γλώσσα θα μιλάνε; Σε ποιόν πολιτισμό θα υπακούν; Η απάντηση θεωρώ πως είναι ιδιαίτερα απλή. Αυτοί οι λαοί θα συνεχίσουν να υπάρχουν, απλά θα είναι κάτι περισσότερο από απλά Έλληνες, Σουηδοί, Γάλλοι ή Ισπανοί. Θα είναι Ευρωπαίοι. Και κοιτάξτε πόσο εύκολα αλλάζουν όλα. Στο μέλλον μπορεί να γνωρίζουμε πως οι Ευρωπαίοι Έλληνες, θα μένουν στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στην επαρχία της Ελλάδας, θα μιλάνε την κοινή Ευρωπαϊκή γλώσσα (Αγγλικά λογικά), αλλά και Ελληνικά και θα υπακούν σε έναν Ευρωπαϊκό κοινό πολιτισμό, με δικά τους όμως γνωρίσματα και ιδιαιτερότητες. Και το ίδιο μοτίβο θα ακολουθηθεί και για τους υπόλοιπους λαούς της ηπείρου.
Ο δεύτερος φόβος των ανθρώπων που τρέμουν στην ιδέα τής ένωσης είναι πως οι νότιοι λαοί θα σκλαβωθούν και θα υποταχθούν στον ισχυρό οικονομικά βορρά. Προφανώς η οικονομική ανάπτυξη δεν θα είναι ίδια παντού. Όπως και δεν είναι και στις μέρες μας. Αλλά θα υπάρχει ένα κοινό πρότυπο του κράτους και η μετακίνηση πληθυσμών και επιχειρήσεων από το βορρά στο νότο και το αντίστροφο, θα είναι μία πολύ πιο απλή διαδικασία. Επιπλέον, δεν θα υφίστανται βόρειοι λαοί και νότιοι λαοί, από την στιγμή που όλοι θα είναι Ευρωπαίοι. Πράγμα που σημαίνει πως κάτω από την σκεπή του ίδιου κράτους, θα υπάρχουν πολλές ευκαιρίες και πολύ περισσότερη βοήθεια εντός της Ευρώπης. Πέραν αυτών, μέσα στο όλο σύστημα θα ξεπροβάλει και ένα εκπληκτικό προτέρημα. Αν σήμερα λόγου χάρη, ένας Πολωνός αγοράσει ένα ιταλικό αυτοκίνητο, το κέρδος από την αγορά το αποσπά η εταιρία και το ιταλικό δημόσιο. Αν γίνει το ίδιο πράγμα μέσα σε μία Ευρώπη ενωμένη σε ένα κράτος, το κέρδος από την αγορά θα το αποσπά η εταιρία και το Ευρωπαϊκό δημόσιο, πράγμα που σημαίνει πως θα κερδίζει και ο Ιταλός και ο Πολωνός. Όλα αυτά, αλλά και ακόμα περισσότερα θα συνεισφέρουν με ένα τρόπο μοναδικό στην ανάπτυξη ολόκληρης της Ευρώπης και των πολιτών της.
Η απάντηση όμως που θεωρώ πως αναστέλλει κάθε τεχνοκρατικό φόβο και ανασφάλεια, είναι μία. Η Ευρώπη είναι η ήπειρος των πολέμων και της καταστροφής. Για αμέτρητα χρόνια, όλοι οι λαοί πολεμούσαν ο ένας τον άλλον, σκότωναν ο ένας τον άλλον, μισούσαν ο ένας τον άλλον. Τι καλύτερο λοιπόν, από το να φτάσουμε στην αντίθετη ακριβώς κατάσταση, που όλοι οι λαοί της Ευρώπης θα είναι ενωμένοι, θα ζουν ειρηνικά και θα αγαπούν ο ένας τον άλλον, γιατί απλά θα είναι ίδιοι; Και πράγματι, πιστεύω πως όλα θα αλλάξουν, κάτι που θεωρώ πως θα φανεί ιδιαίτερα στις δύσκολες στιγμές. Για παράδειγμα, αν γίνει σήμερα πόλεμος και επιτεθεί κάποιος στην Κρήτη, οι Έλληνες από οποιοδήποτε σημείο της Ελλάδας θα κλάψουν για τους νεκρούς, θα θυμώσουν με τους καταπατητές και θα πολεμήσουν εναντίον τους, γιατί παραβιάζουν την χώρα τους και τα αδέρφια τους – συμπολίτες τους. Αν γινόταν κάτι παρόμοιο σε κάποιο άλλη χώρα, όπως η Λετονία, θα στεναχωριόμασταν σαφέστατα, αλλά ούτε θα κλαίγαμε, ούτε θα θυμώναμε, ούτε θα πηγαίναμε να πολεμήσουμε αν δεν ήταν απαραίτητο. Όλα αυτά καταρρέουν μπροστά σε μία ενωμένη Ευρώπη, σε μία πανευρωπαϊκή οικογένεια και μέσα σε αυτό το όνειρο, και θα κλαίγαμε για τους Λετονούς και θα θυμώναμε και θα πηγαίναμε να πολεμήσουμε, γιατί πολύ απλά θα υπέφεραν τα αδέρφια μας, οι συμπολίτες μας και θα καταπατούταν η χώρα μας.
Έχω την ελπίδα πως όλα μπορούν να αλλάξουν και να καλυτερεύσουν. Είναι απλά μία απόφαση. Μία απόφαση που επίμονα αποφεύγουμε να πάρουμε. Μα πρέπει να βιαστούμε. Πρέπει να οικοδομήσουμε το κράτος που θα λέγεται Ευρώπη, πριν είναι όλα αργά. Ο κόσμος αλλάζει και εμείς τον παρατηρούμε παγωμένοι. Πρέπει να βιαστούμε, ο χρόνος τελειώνει. Το ψεύτικο ενωτικό δημιούργημα που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση καταρρέει και άγνωστες δυνάμεις ξεπροβάλλουν στο ορίζοντα, δυνάμεις που ανακηρύσσουν το κακό και καταδικάζουν τον κόσμο σε ένα μέλλον γεμάτο συμφορές. Οι συνθήκες που θα έρθουν θα είναι ακόμα πιο δύσκολες. Πρέπει να γίνει σύντομα. Αν όχι, τότε δεν θα γίνει καθόλου. Και σε αυτή την περίπτωση θα είμαστε αδύναμοι. θα είμαστε χωρισμένοι., θα είμαστε μόνοι μας. Και ίσως τότε όλα τελειώσουν.
Συντάκτης: Aνδρέας Νιώτης
Πολλοί άνθρωποι, όμως, με την ιδέα αυτή πρώτα ανατριχιάζουν και μετά παίρνουν ένα ύφος ανήσυχο. Υπάρχει φόβος για μία τέτοια κίνηση. Υπάρχει φόβος πως θα χαθούν περισσότερα από όσα θα κερδηθούν. Για να ονομάσω όμως τους φόβους αυτών των ανθρώπων, κατά κύριο λόγο είναι δύο.
Ο πρώτος φόβος είναι πως θα χαθούν οι διαφορετικές ταυτότητες των λαών. Για παράδειγμα, εμείς γνωρίζουμε πως οι Έλληνες μένουν στην Ελλάδα, μιλούν την Ελληνική γλώσσα και υπακούν στον Ελληνικό πολιτισμό. Το ίδιο ισχύει και για τους Γάλλους, τους Ισπανούς, τους Ιταλούς, τους Γερμανούς, τους Πορτογάλους, τους Εσθονούς, τους Σουηδούς και πάει λέγοντας. Τι θα απογίνουν όλοι αυτοί οι λαοί; Πού θα μένουν; Ποια γλώσσα θα μιλάνε; Σε ποιόν πολιτισμό θα υπακούν; Η απάντηση θεωρώ πως είναι ιδιαίτερα απλή. Αυτοί οι λαοί θα συνεχίσουν να υπάρχουν, απλά θα είναι κάτι περισσότερο από απλά Έλληνες, Σουηδοί, Γάλλοι ή Ισπανοί. Θα είναι Ευρωπαίοι. Και κοιτάξτε πόσο εύκολα αλλάζουν όλα. Στο μέλλον μπορεί να γνωρίζουμε πως οι Ευρωπαίοι Έλληνες, θα μένουν στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στην επαρχία της Ελλάδας, θα μιλάνε την κοινή Ευρωπαϊκή γλώσσα (Αγγλικά λογικά), αλλά και Ελληνικά και θα υπακούν σε έναν Ευρωπαϊκό κοινό πολιτισμό, με δικά τους όμως γνωρίσματα και ιδιαιτερότητες. Και το ίδιο μοτίβο θα ακολουθηθεί και για τους υπόλοιπους λαούς της ηπείρου.
Ο δεύτερος φόβος των ανθρώπων που τρέμουν στην ιδέα τής ένωσης είναι πως οι νότιοι λαοί θα σκλαβωθούν και θα υποταχθούν στον ισχυρό οικονομικά βορρά. Προφανώς η οικονομική ανάπτυξη δεν θα είναι ίδια παντού. Όπως και δεν είναι και στις μέρες μας. Αλλά θα υπάρχει ένα κοινό πρότυπο του κράτους και η μετακίνηση πληθυσμών και επιχειρήσεων από το βορρά στο νότο και το αντίστροφο, θα είναι μία πολύ πιο απλή διαδικασία. Επιπλέον, δεν θα υφίστανται βόρειοι λαοί και νότιοι λαοί, από την στιγμή που όλοι θα είναι Ευρωπαίοι. Πράγμα που σημαίνει πως κάτω από την σκεπή του ίδιου κράτους, θα υπάρχουν πολλές ευκαιρίες και πολύ περισσότερη βοήθεια εντός της Ευρώπης. Πέραν αυτών, μέσα στο όλο σύστημα θα ξεπροβάλει και ένα εκπληκτικό προτέρημα. Αν σήμερα λόγου χάρη, ένας Πολωνός αγοράσει ένα ιταλικό αυτοκίνητο, το κέρδος από την αγορά το αποσπά η εταιρία και το ιταλικό δημόσιο. Αν γίνει το ίδιο πράγμα μέσα σε μία Ευρώπη ενωμένη σε ένα κράτος, το κέρδος από την αγορά θα το αποσπά η εταιρία και το Ευρωπαϊκό δημόσιο, πράγμα που σημαίνει πως θα κερδίζει και ο Ιταλός και ο Πολωνός. Όλα αυτά, αλλά και ακόμα περισσότερα θα συνεισφέρουν με ένα τρόπο μοναδικό στην ανάπτυξη ολόκληρης της Ευρώπης και των πολιτών της.
Η απάντηση όμως που θεωρώ πως αναστέλλει κάθε τεχνοκρατικό φόβο και ανασφάλεια, είναι μία. Η Ευρώπη είναι η ήπειρος των πολέμων και της καταστροφής. Για αμέτρητα χρόνια, όλοι οι λαοί πολεμούσαν ο ένας τον άλλον, σκότωναν ο ένας τον άλλον, μισούσαν ο ένας τον άλλον. Τι καλύτερο λοιπόν, από το να φτάσουμε στην αντίθετη ακριβώς κατάσταση, που όλοι οι λαοί της Ευρώπης θα είναι ενωμένοι, θα ζουν ειρηνικά και θα αγαπούν ο ένας τον άλλον, γιατί απλά θα είναι ίδιοι; Και πράγματι, πιστεύω πως όλα θα αλλάξουν, κάτι που θεωρώ πως θα φανεί ιδιαίτερα στις δύσκολες στιγμές. Για παράδειγμα, αν γίνει σήμερα πόλεμος και επιτεθεί κάποιος στην Κρήτη, οι Έλληνες από οποιοδήποτε σημείο της Ελλάδας θα κλάψουν για τους νεκρούς, θα θυμώσουν με τους καταπατητές και θα πολεμήσουν εναντίον τους, γιατί παραβιάζουν την χώρα τους και τα αδέρφια τους – συμπολίτες τους. Αν γινόταν κάτι παρόμοιο σε κάποιο άλλη χώρα, όπως η Λετονία, θα στεναχωριόμασταν σαφέστατα, αλλά ούτε θα κλαίγαμε, ούτε θα θυμώναμε, ούτε θα πηγαίναμε να πολεμήσουμε αν δεν ήταν απαραίτητο. Όλα αυτά καταρρέουν μπροστά σε μία ενωμένη Ευρώπη, σε μία πανευρωπαϊκή οικογένεια και μέσα σε αυτό το όνειρο, και θα κλαίγαμε για τους Λετονούς και θα θυμώναμε και θα πηγαίναμε να πολεμήσουμε, γιατί πολύ απλά θα υπέφεραν τα αδέρφια μας, οι συμπολίτες μας και θα καταπατούταν η χώρα μας.
Έχω την ελπίδα πως όλα μπορούν να αλλάξουν και να καλυτερεύσουν. Είναι απλά μία απόφαση. Μία απόφαση που επίμονα αποφεύγουμε να πάρουμε. Μα πρέπει να βιαστούμε. Πρέπει να οικοδομήσουμε το κράτος που θα λέγεται Ευρώπη, πριν είναι όλα αργά. Ο κόσμος αλλάζει και εμείς τον παρατηρούμε παγωμένοι. Πρέπει να βιαστούμε, ο χρόνος τελειώνει. Το ψεύτικο ενωτικό δημιούργημα που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση καταρρέει και άγνωστες δυνάμεις ξεπροβάλλουν στο ορίζοντα, δυνάμεις που ανακηρύσσουν το κακό και καταδικάζουν τον κόσμο σε ένα μέλλον γεμάτο συμφορές. Οι συνθήκες που θα έρθουν θα είναι ακόμα πιο δύσκολες. Πρέπει να γίνει σύντομα. Αν όχι, τότε δεν θα γίνει καθόλου. Και σε αυτή την περίπτωση θα είμαστε αδύναμοι. θα είμαστε χωρισμένοι., θα είμαστε μόνοι μας. Και ίσως τότε όλα τελειώσουν.
Συντάκτης: Aνδρέας Νιώτης